Informacja o projekcie
Profilaktyka i leczenie chorób odkleszczowych wśród żołnierzy – „Operacja borelioza”
Żołnierze i funkcjonariusze pełniący służbę na granicy wschodniej są narażeni na wysokie ryzyko wystąpienia chorób odkleszczowych. Każdego dnia kilka tysięcy osób przebywających w tym rejonie, realizując zadania służbowe jest wystawione na ryzyko wystąpienia chorób, których odległe skutki mogą być niebezpieczne dla zdrowia i życia, w tym również negatywnie rzutować na ich sprawność operacyjną. WIM-PIB odpowiadając na bieżące potrzeby żołnierzy opracował i przystępuje do wdrożenia działań profilaktycznych, a w razie konieczności leczniczych, ograniczających to ryzyko.
Borelioza, znana również jako choroba z Lyme, to choroba infekcyjna przenoszona przez kleszcze, wywołana przez bakterie z rodzaju Borrelia. Zakażenie często rozpoczyna się od charakterystycznego rumienia wędrującego, który może pojawiać się po kilku dniach lub tygodniach od ukłucia. Nieleczona infekcja może rozprzestrzeniać się na stawy, serce i układ nerwowy powodując szereg długotrwałych, poważnych problemów zdrowotnych.
Wczesne stadium boreliozy, potwierdzone obrazem klinicznym przez lekarza, zazwyczaj leczy się antybiotykami, co jest skuteczne w większości przypadków. Nieleczona borelioza może prowadzić do poważniejszych komplikacji, takich jak zapalenie stawów, problemy neurologiczne czy zaburzenia rytmu serca.
W Polsce odsetek kleszczy zakażonych boreliozą i wirusem kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) może się różnić w zależności od regionu. Ogólnie szacuje się, że około 10-30% kleszczy może być nosicielami bakterii Borrelia burgdorferi, które powodują boreliozę. Natomiast zakażenie wirusem KZM jest znacznie rzadsze. Szacunki mówią o 0,1% do nawet 5% kleszczy, w zależności od badanego obszaru, zwłaszcza w regionach endemicznych dla tego wirusa, takich jak północno-wschodnia Polska.
Celem projektu jest opracowanie i wdrożenie systemowych rozwiązań obszaru opieki nad zdrowiem i życiem żołnierzy w części dotyczącej zagrożeń związanych z chorobami odkleszczowymi.
Projekt obejmuje zastosowanie wszelkich dostępnych, racjonalnych z punktu widzenia populacji podlegającej ochronie interwencji, które są istotne z punktu widzenia jego celu. Obejmuje zarówno działania profilaktyczne, jak i lecznicze, a także monitorowanie epidemiologiczne i szczegółowe badania genetyczne wektora (kleszcza) pod kątem rozpowszechnienia czynnika etiologicznego w środowisku i ryzyka przeniesienia chorób zakaźnych na człowieka. Wszystkie te elementy mają służyć poprawie bezpieczeństwa zdrowotnego żołnierzy.
W realizacji projektu zostaną wykorzystane nie tylko tradycyjne metody opieki oferowane przez personel i podmioty lecznicze wojskowej służby zdrowia, ale także narzędzia teleinformatyczne, sztuczna inteligencja (AI), które skrócą czas interwencji i zmniejszą dystans pomiędzy pacjentem a placówkami opieki zdrowotnej. Tego rodzaju podejście pozwoli poprawić dostępność usług, dostarczyć wsparcie merytoryczne dla terenowej służby medycznej, zapewniając jednocześnie warunki monitorowania zdarzeń w czasie rzeczywistym.
Podjęta dodatkowo współpraca z Wydziałem Biologii Uniwersytetu Warszawskiego pozwoli poszerzyć zakres wiedzy w dziedzinie nauk podstawowych – analiza wariantów genetycznych kleszczy odpowiedzialnych za ukłucia i zakażenia u ludzi, w nadziei jej późniejszego wykorzystania w praktyce medycznej i ocenie ryzyka dla zdrowia publicznego.
Wojskowy Instytut Medyczny – Państwowy Instytut Badawczy planuje realizację projektu w sposób ciągły ze szczególnym uwzględnieniem występującej w tym obszarze sezonowości. Ramię naukowe projektu pozwoli dodatkowo zidentyfikować czynniki mające wpływ na ryzyko wystąpienia chorób odkleszczowych w środowisku typowym dla działania wojska.
Rozpoczęcie projektu zaplanowano na 22.07.2024 r. Realizacja nadzoru, opieki medycznej będzie prowadzona w sposób ciągły, natomiast ramię naukowe zostanie ukończone w 2025 roku.
